Cospas-Sarsat là một hệ thống vệ tinh toàn cầu phục vụ mục đích Tìm kiếm Cứu nạn, do các nước Canada, Pháp, Mỹ và Nga thành lập năm 1979 và từ đó đến nay hệ thống Cospas-Sarsat liên tục được phát triển qua các giai đoạn với mục tiêu ngày càng giảm thời gian cần thiết để phát hiện và định vị các sự kiện SAR trên toàn thế giới. Tổ chức Cospas-Sarsat quốc tế đang nỗ lực nghiên cứu để triển khai hệ thống MEOSAR nhằm khắc phục những hạn chế từ việc khai thác 02 hệ thống LEOSAR và GEOSAR.
MEOSAR là hệ thống vệ tinh sử dụng các vệ tinh quỹ đạo cực tầm trung và có các tên gọi khác nhau dành riêng cho từng chương trình là: DASS hệ thống vệ tinh của Mỹ; SAR/Galileo của Châu Âu và SAR/Glonass của Nga.
Bằng các thiết bị SAR trên các vệ tinh Định vị toàn cầu GNSS (Global navigation satellite systems) tầm trung MEO và tại các trạm xử lý Mặt đất, hệ thống MEOSAR sẽ thu nhận, giải mã thông tin và định vị các phao cấp cứu 406MHz trên toàn thế giới. Các thiết bị SAR trên tất cả 3 chùm vệ tinh MEOSAR sẽ hoàn toàn tương thích với các phao 406MHz Cospas-Sarsat có các đặc tính đáp ứng các quy định về “Các chỉ tiêu kỹ thuật của phao Cospas-Sarsat.
Hình vẽ sau mô tả tổng quan hệ thống MEOSAR, tín hiệu phao được cùng lúc nhiều vệ tinh chuyển tiếp xuống MEOLUT, xử lý rồi chuyển tiếp tới MCC và sau đó là RCC. Hình vẽ cũng thể hiện dịch vụ mới RLS sẽ cung cấp tín hiệu phản hồi về phao (Xác báo đã nhận báo động cấp cứu), tại thời điểm hiện tại chỉ có chùm vệ tinh SAR/Galileo lên kế hoạch triển khai dịch vụ này.
Tổng quan Hệ thống MEOSAR
Việc triển khai hệ thống MEOSAR được Cospas-Sarsat chia làm 05 giai đoạn kéo dài từ năm 2009 đến năm 2018 như sau:
-
Giai đoạn I: Định nghĩa và triển khai;
-
Giai đoạn II: Kiểm chứng các khái niệm/ Xác thực trên quỹ đạo;
-
Giai đoạn III: Thực nghiệm và Đánh giá, triển khai từ năm 2013 đến 2015;
-
Giai đoạn IV: Đạt Năng lực vận hành ban đầu, dự kiến triển khai từ 2015 đến 2017;
-
Giai đoạn V: Đạt Năng lực vận hành đầy đủ, dự kiến từ năm 2018.
Tại Việt Nam, việc triển khai xây dựng và phát triển hệ thống MEOSAR vẫn còn đang trong giai đoạn tìm hiểu hệ thống từ đó lên kế hoạch triển khai. Nhận thức rõ được tầm quan trọng của hệ thống MEOSAR trong việc hỗ trợ hoạt động tìm kiếm cứu nạn, Việt Nam đang đẩy nhanh việc nghiên cứu các phương án lắp đặt cũng như tìm nhà cung cấp dịch vụ tối ưu nhất để lắp đặt hệ thống. Chúng ta đang có một lợi thế rất lớn trong việc đánh giá năng lực hoạt động của hệ thống MEOSAR thông qua các quốc gia khác đang trong thời kỳ hoạt động kiểm chứng và đánh giá để từ đó đề ra những quyết sách tối ưu nhất trong triển khai lắp đặt hệ thống. Dự kiến khoảng năm 2018 Việt Nam sẽ triển khai lắp đặt MEOLUT và chính thức sử dụng dữ liệu từ hệ thống vệ tinh MEOSAR. Hiện Công ty VISHIPEL đang nghiên cứu, phân tích hệ thống vệ tinh MEOSAR để thực hiện triển khai, lắp đặt trạm MEOLUT trong thực tế.
Hữu Sơn